SC ST OBC Scholarship हि सरकार द्वारे सुरु केलेली शिष्यवृत्ती योजना आहे. गरजू व गरीब कुटुंबातील विद्यार्थ्यांना शिक्षण घेण्यास आर्थिक मदत मिळावी म्हणून हि योजना राबण्यात येत आहे. भारतात शिक्षणाचा अधिकार सर्वांना समान मिळावा यासाठी केंद्र आणि राज्य सरकार विविध शिष्यवृत्ती योजना राबवत असतात. विशेषतः अनुसूचित जाती (SC), अनुसूचित जमाती (ST), आणि इतर मागास वर्ग (OBC) विद्यार्थ्यांसाठी विविध शिष्यवृत्ती योजना उपलब्ध आहेत.
SC ST OBC Scholarship म्हणजे काय?
SC ST OBC Scholarship ही एक आर्थिक मदत योजना आहे, जी केंद्र सरकार आणि राज्य सरकारच्या माध्यमातून अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती आणि इतर मागास वर्गातील गरजू विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शैक्षणिक खर्चासाठी दिली जाते. विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षण घेण्यात आर्थिक अर्थडे नाही यावे त्यासाठी सरकार लाभार्थी पात्र विद्यार्थ्यांना 2000 रुपये प्रतिमाह पर्यंत सहायता करते.
या लेखात आपण SC ST OBC Scholarship म्हणजे काय, कोणता लाभ मिळतो, अर्ज कसा करावा आणि आवश्यक अटी काय आहेत ते सोप्या मराठीत समजून घेणार आहोत.
कोणत्या विद्यार्थ्यांसाठी आहे?
- अनुसूचित जाती (SC) वर्गातील विद्यार्थी
- अनुसूचित जमाती (ST) वर्गातील विद्यार्थी
- इतर मागास वर्ग (OBC) विद्यार्थी
शिष्यवृत्तीचे प्रकार
Pre-Matric Scholarship
- शाळेतील विद्यार्थ्यांसाठी (कक्षा 1 ते 10)
- विद्यार्थ्यांच्या शिक्षणासाठी मासिक अनुदान.
Post-Matric Scholarship
- कक्षा 11 पासून पुढील उच्च शिक्षणासाठी (इंटर, डिग्री, डिप्लोमा, इ.)
- शैक्षणिक शुल्क, परीक्षा शुल्क, राहणीमान खर्च यासाठी आर्थिक मदत.
Merit-Cum-Means Scholarship
- विद्यार्थी जे गुणात्मकदृष्ट्या चांगले असून आर्थिक दृष्ट्या गरजू असतील त्यांना दिली जाते.
शिष्यवृत्तीची रक्कम किती मिळते?
शिष्यवृत्तीची रक्कम शैक्षणिक स्तरानुसार आणि सरकारच्या योजना अनुसार बदलते.
- कक्षा 11 आणि 12 मधील विद्यार्थ्यांना – ₹1,250/- प्रति महिना
- स्नातक (Graduate) आणि पदव्युत्तर (Post Graduate) विद्यार्थ्यांना – ₹2,000/- प्रति महिना
- पीएचडी स्तरावर – UGC नुसार निधीची रक्कम निश्चित केली जाते.
पात्रता निकष (Eligibility Criteria)
शैक्षणिक पात्रता (Educational Qualification)
- कक्षा 10 मध्ये शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांना या परीक्षेत सहभागी होण्याची परवानगी आहे.
- किमान 60% मार्क्स असणे आवश्यक आहे.
- SC, ST, OBC वर्गातील विद्यार्थ्यांसाठी किमान 55% मार्क्स आवश्यक आहेत.
आरक्षण (Reservation)
- SC वर्गासाठी 15% जागा राखीव आहेत.
- ST वर्गासाठी 7.5% जागा राखीव आहेत.
- OBC वर्गासाठी 27% जागा राखीव आहेत.
- दिव्यांग विद्यार्थ्यांसाठी 4% जागा राखीव असतात.
कुटुंबाची वार्षिक उत्पन्न मर्यादा (Income Limit)
- काही राज्यांमध्ये कुटुंबाची वार्षिक उत्पन्न मर्यादा निश्चित केली जाते, ज्यामुळे केवळ आर्थिक दृष्ट्या गरजू विद्यार्थ्यांना या शिष्यवृत्तीचा लाभ मिळतो.
या सर्व अटी पूर्ण करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना राष्ट्रीय प्रतिभा शिष्यवृत्तीसाठी अर्ज करता येतो आणि त्यातून आर्थिक मदत मिळून त्यांचे शिक्षण सुलभ होते.
आवश्यक कागदपत्रे
- आधार कार्ड
- शाळा/कॉलेजचे प्रवेश प्रमाणपत्र
- जात प्रमाणपत्र
- उत्पन्न प्रमाणपत्र
- पासपोर्ट साइज फोटो
अर्ज कसा करावा?
ऑनलाइन अर्ज करणे
- विद्यार्थ्यांना अधिकृत पोर्टलवर जाऊन ऑनलाइन अर्ज करावा लागतो.
- उदाहरणार्थ: https://scholarships.gov.in/ (केंद्र सरकारचे पोर्टल)
नवीन अर्ज / नूतनीकरण अर्ज
नवीन अर्ज करताना विद्यार्थी आपली सर्व माहिती, वर्ग प्रमाणपत्र, उत्पन्न प्रमाणपत्र इत्यादी अपलोड करतात.
पूर्वी शिष्यवृत्ती घेतले असल्यास नूतनीकरण अर्ज करावा लागतो.
निष्कर्ष
SC ST OBC Scholarship ही गरजू विद्यार्थ्यांसाठी एक मोठी मदत आहे, जर तुम्ही SC/ST/OBC वर्गात येत असाल आणि पुढील शिक्षणासाठी आर्थिक मदतीची गरज असेल, तर सरकारच्या अधिकृत पोर्टलवर जाऊन अर्ज करण्याची प्रक्रिया पूर्ण करा. वेळेत अर्ज भरल्यास तुम्हाला मोठा लाभ मिळू शकतो.
मी नितिकेश, मागील 4 वर्षांपासून महाराष्ट्रातील विविध शासकीय माहिती, सरकारी नौकरी माहिती लोकांपर्यंत पोहोचवण्याचे काम करतोय. marathisathi.in या वेबसाईटवर तुम्हाला सर्व योजना एका ठिकाणी, अगदी सोप्या भाषेत समजून घेता येतील, कारण तुमचा हक्काचा लाभ मिळवायला माहिती असणं गरजेचं आहे!